Türkiye Bilişim Derneği'nin yayınlamış olduğu bir raporda yer alan yerel yönetimlerde yapay zeka kullanımına yönelik gerçekleştirilen bir vaka çalışmasından bahsetmek istiyorum. Bu blog yazısı raporda yer alan vaka çalışmasının yönetişim boyutuyla özetini yansıtmaktadır. Amacım, belediyelerin ve akademisyenlerin bu konuyla ilgilenenlerin farkındalığını arttırmak ve burada vaka arşivi oluşturmaktır. Uygulamayı yönetişim boyutuyla ele alıp kamu maliyesi açısından kısa bir değerlendirmeyle tanıtacağım.
Nedir BAGBİ ?
"Bağcılar Belediyesi tarafından uygulamaya konulan BAGBİ YZ Destekli Sohbet Robotu, YZ
tarafından desteklenen, vatandaşla sorunsuz iletişim yönetimine izin veren, kurum
içerisindeki tüm dijital kanallara ve uygulamalara kolayca uygulanabilen özerk, gerçek
zamanlı mesajlaşma aracını içeren bir projedir" (Türkiye Bilişim Derneği, 2024).
Kaynak: Türkiye Bilişim Derneği, Kamuda Yapay Zeka Uygulamaları, 2024.
BAGBİ, belediyenin tüm dijital platformlarına kolayca entegre olabilen, gerçek zamanlı ve özerk bir mesajlaşma sistemi sunmaktadır. Uygulamanın temel amacı; vatandaşlarla kesintisiz ve anlaşılır bir iletişim kurarak; kamudaki iş yükünü hafifletmek ve modern yönetişim anlayışını güçlendirmektir. Bu uygulamada vatandaşlar, sohbet ekranına girdiğinde, belediyeye yönelik borç durumunu, imar bilgilerini ya da rayiç değer sorgulamasını hızlıca yapabilmektedir. 2022 yılında hizmete sunulan BAGBİ, kamuda yönetişim, kalite, verimlilik ve sürdürülebilirlik kriterlerini önemseyerek gelecek senaryolar için Metaverse kullanmayı plânlıyor.
Sonuçlar ?
Vatandaşlar tarafından sorulması muhtemel 500 sorunun yanıtı sisteme yükleniyor ve böylece personel aynı soruları yanıtlamak yerine farklı işlere yönelebiliyor. 2023 yılı boyunca vatandaşlar tarafından bu sisteme 320 bin mesaj gönderilmiş, 2024 yılında bu sayı %144 gibi büyük bir artışla 783 bine ulaşmış. Projenin başlangıcından bu yana yaklaşık 250 bin farklı kullanıcı ile toplamda 510 binin üzerinde diyalog gerçekleştirilmiş. Bu iletişim yoğunluğu -çağrı ve başvuru merkezinin yükü- yapay zeka ile hafifletilmiştir. Raporda söz konusu iş yükünün 570 iş gününe tekabül ettiği ifade edilmiş; bu işlemlerin YZ ile gerçekleştirilmesiyle 570 iş günlük iş yükünden tasarruf edilmiş. Ayrıca, uygulama tıpkı bir eylem araştırması stratejisiyle sistemli bir döngüde defalarca onarılmış; açıklık ve anlaşılırlığı temin edebilmesi için uygulama iyileştirilmiştir böylece %90 gibi bir oranda güvenilirliği test edilmiştir.
Sistemde gerçekleşen bu kolaylık belediye açısından veri havuzu oluşturmakta ve yerel halkın taleplerinin ne yönde olduğunu göstermektedir. Nitekim, 2024 yılı verilerine göre sistem üzerinden toplam 124.298 farklı diyalog kurulmuş durumda. İletişim yoğunluğunun en fazla olduğu aylar ise Ağustos - Eylül olarak ifade edilmiş. Vatandaşlar bu zaman diliminde belediyeye en çok kırtasiye yardımı için başvurmuş.
Bir Değerlendirme
Bu deneyim, etkinlik ve ekonomiklik ilkelerine dayalı kamu maliyesi anlayışının dijital araçlarla nasıl pekiştirilebileceğine yönelik yeni bir tartışma alanı açmıştır. Fiziksel başvuru zorunluluğunu ortadan kaldırmayı hedefleyen bu sistem, yaş, engellilik durumu ya da mekânsal sınırlamalardan bağımsız bir erişim imkânı sunarak hizmette adalet ve "dışlama"yı ortadan kaldırabilecek bir potansiyel sunmaktadır.
Bu deneyim, temsil, internete erişim, yaş ve siyasi dezenformasyon gibi kemikleşmiş sorunlarımıza yönelik çözümde merkezi yönetime ve yerel yönetime düşen görevlerin neler olabileceğini de tartışmaya açmıştır. Merkezi yönetim ve yerel yönetimler arasındaki yetki ve kaynak dengesi nasıl kurulacaktır; veri alt yapısı için gerekli olan yatırımların merkezi yönetim tarafından sağlanmasıyla merkezileşme eğilimlerinin yeni yüzü; yetki devri ve düzenleyici rollerin yeniden değerlendirilmesi, yerel kapasitenin mali gücü özellikle personel eğitimi ve yeni yatırımlar için gerekli olan bütçeler ne ölçüde yeterli olacaktır? Yapay zeka bütçe sınıflandırma kodlarının özel başlıkları ne olacaktır? Çıktı - etki analizi nasıl yapılmalıdır?
Sizi bu sorularla baş başa bırakıyorum.
Kaynak
Kamuda Yapay Zeka Uygulamaları, (2024), Türkiye Bilişim Derneği, Bölüm 03: Yapay Zeka Çalışması: BAGBİ https://www.tbd.org.tr/pdf/kamubib-calisma-grubu/kamuda-yapay-zeka-uygulamalari-2024.pdf
0 comments:
Yorum Gönder